BCAMek “Theoretical and Experimental Approaches to Goal-Directed Behavior” izeneko lantegia antolatu du

• Lantegia 2024ko urriaren 16tik 18ra bitartean egin zen. Hainbat diziplinatako adituak bildu ziren sistema biologiko eta ez-biologikoetan helburuekiko orientazioa aztertzeko.

Bilboko Basque Center for Applied Mathematics (BCAM) zentroak “Theoretical and Experimental Approaches to Goal-Directed Behavior” (Helburuetara bideratutako jokabidearen hurbilketa teoriko eta esperimentalak) izenburuko lantegia hartu zuen 2024ko urriaren 16tik 18ra. Hainbat arlotako adituak elkartu ziren sistema biologikoetan eta ez-biologikoetan helburuekiko lotura edo intentzionalitatea arakatzeko.

Diziplinarteko lantegi honek galdera sakon bati erantzun nahi izan zion: nola igarotzen dira sistemak itxuraz helbururik ez duten prozesu fisikoetatik, bizitzaren ezaugarri den helburuzko eta xedezko jokabidea erakustera? Matematika, termodinamika eta ikaskuntza automatikoa (machine learning) bezalako esparruetako ikertzaileek kimikari eta biologoekin batera eztabaidatu zuten gai hau. Lantegiak ikuspegi teoriko, esperimental eta operatiboetatik heldu zion galderari.

Saioek gai asko jorratu zituzten. Hainbat hitzalditan, helburuetara bideratutako jokabidearen definizio teorikoak eztabaidatu ziren, baita jokabide horren eta orekatik kanpoko termodinamikaren printzipio bariazionalen arteko harremana ere. Beste hitzaldi batzuek "bideragarritasunaren" definizio kontzeptual eta kuantitatiboak proposatu zituzten; bideragarritasun horrek egoera aktiboetatik (bizitzaren antzekoak) egoera pasiboetara (heriotzaren antzekoak) igarotze itzulezinak dituzten sistemak deskribatzen ditu. Emergentziari eta agentziari buruzko nozio formalak ere aztertu ziren ikuspegi teoriko batetik. Zenbait saio helburuetara bideratutako sistemen eredu esperimental eta konputazionalei buruzkoak izan ziren. Adibidez, ikertzaile esperimentalek auto-propultsatutako mugimendua, jokabide kolektiboa eta helburuetara bideratutako dinamika duten materia aktiboko sistemak aurkeztu zituzten. Biologo konputazionalek erakutsi zuten nola balio duen helburuekiko orientazioak metabolismo mikrobianoa iragartzeko teknika gisa. Lantegiaren amaieran, arreta adimen artifizialean eta bizi artifizialean helburuak detektatzeko prozesuan jarri zen.

Oro har, lantegiak helburuetara bideratutako jokabidea aztertzeko diziplinarteko hurbilketen beharra azpimarratu zuen. Diziplina arteko lankidetza hori funtsezkoa da sistema kimiko sinpleetatik hasi eta esparru konputazional konplexuetaraino doazen ereduak ulertzeko; horrela, biziari eta izaki bizidun zein bizigabeetan helburuzko jokabidea sortzeari buruzko ikuspegi berriak eskaintzen dira. Lantegiak arlo ezberdinen arteko etorkizuneko lankidetzak ere sustatu zituen, helburuetara bideratutako jokabidean interesa duten ikertzaileen komunitate sendo baten oinarriak jartzen lagunduz.

Antolatzaileak:

• Miguel Aguilera (BCAM), Tokiko antolatzailea

• Martin Biehl (Cross Compass, Japonia)

• Artemy Kolchinsky (Pompeu Fabra Unibertsitatea, Espainia)

• Richard Löffler (Kopenhageko Unibertsitatea, Danimarka)

• Omer Markovitch (BMSIS eta Lisboako Unibertsitatea, Portugal)

Lantegi honek John Templeton Fundazioaren ID 62828 dirulaguntzaren finantzaketa jaso du.